Tín dụng bất động sản ẩn trong tín dụng tiêu dùng
Trong yêu cầu siết tín dụng một số lĩnh vực nhạy cảm như BOT, BOT giao thông, chứng khoán, bất động sản, tín dụng tiêu dùng mới được đưa ra, NHNN nêu rõ: "Kiểm soát chặt chẽ tín dụng tiêu dùng, nhất là tín dụng tiêu dùng liên quan đến bất động sản".
Theo Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (NHNN), TS. Nguyễn Quốc Hùng, định hướng của NHNN là giảm dư nợ cho vay tín dụng tiêu dùng. Mục tiêu đặt ra trong năm 2018 là tín dụng tiêu dùng chỉ tăng 20%, mức tăng năm 2017 là 30%.
Ông Hùng cũng cho biết, việc "hãm" là cần thiết bởi có nhiều rủi ro khi cho vay tiêu dùng. Tuy nhiên, để đảm bảo nhu cầu vay của người tiêu dùng, NHNN sẽ duy trì mức tăng 20% mà không giảm sâu.
Có nhiều người ngạc nhiên trước việc NHNN siết tín dụng tiêu dùng bởi thời gian qua, lĩnh vực này tăng trưởng khá "nóng" dù tỷ lệ còn nhỏ bé. Tại nước ta, thị trường cho vay tiêu dùng được đánh giá là mới chỉ ở giai đoạn đầu phát triển.
Mặc dù vậy, các chuyên gia về kinh tế cho rằng, chỉ thị mới của NHNN là nhắm vào tín dụng bất động sản ẩn nấp trong tín dụng tiêu dùng. Theo đó, nằm trong tầm ngắm sẽ là những ngân hàng mạnh tay cho vay mua nhà. Các công ty tài chính vốn không cho vay mua, sửa nhà sẽ ít bị ảnh hưởng.
 |
| Trong tổng dư nợ cho vay tiêu dùng hiện nay, dư nợ cho vay mua nhà, sửa nhà chiếm đến hơn 50%. Ảnh: Đức Thanh |
Chuyên gia kinh tế TS. Cấn Văn Lực cho biết: "Nếu đọc kỹ Chỉ thị 04/2018/CT-NHNN, có thể thấy, NHNN không siết tín dụng tiêu dùng nói chung, mà chỉ nhắm vào tín dụng tiêu dùng liên quan đến bất động sản. Như tôi đã nhiều lần kiến nghị, vay sửa chữa nhà có thể tính là vay tiêu dùng, nhưng vay mua nhà là khoản đầu tư, chứ không phải tiêu dùng. NHNN đã có quy định liên quan đến vấn đề này, nhưng chưa rõ ràng, nên một số ngân hàng vẫn nhập nhằng tín dụng bất động sản vào tín dụng tiêu dùng. Vì vậy, việc NHNN kiểm tra, bóc tách để nhận diện rõ ràng tín dụng bất động sản là hợp lý".
Vị chuyên gia này cũng cho hay, trong tổng dư nợ cho vay tiêu dùng hiện nay, dư nợ cho vay mua nhà, sửa nhà chiếm đến hơn 50%, chủ yếu tập trung ở khối ngân hàng thương mại. Vì vậy, nếu tách các khoản vay này ra khỏi tín dụng tiêu dùng, dù không cần siết chung tín dụng tiêu dùng thì lĩnh vực này cũng sẽ giảm mức độ tăng trưởng.
Tín dụng bất động sản ở mức đáng báo động?
Nhiều nước trên thế giới cũng có tình trạng dòng vốn mà ngân hàng rót vào bất động sản, chứng khoán được gắn mác tín dụng tiêu dùng.
Theo nhận định của TS. Đỗ Hoài Linh (Đại học Kinh tế quốc dân), Trung Quốc và Thái Lan là 2 khu vực đã xảy ra hiện tượng này khiến hàng loạt công ty tài chính bị sụp đổ. Đây được coi là bài học cho các công ty tài chính, ngân hàng tại Việt Nam.
TS. Linh cảnh báo: "Năm 2017, tín dụng tiêu dùng cho vay mua nhà ở nước ta tăng 38,4%, chiếm tới 52,8% tổng tín dụng tiêu dùng. Điều này cho thấy, dòng vốn vay tiêu dùng đổ vào bất động sản là hiện hữu. Tăng trưởng dư nợ cho vay mua nhà quá cao sẽ đẩy đầu cơ lên cao, nên tiềm ẩn nguy cơ bong bóng".
NHNN thống kê, trong tổng dư nợ nền kinh tế, tín dụng tiêu dùng chiếm gần 20% (hơn 1,1 triệu tỷ đồng), tín dụng bất động sản chỉ chiếm khoảng 7%. Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia đã nhiều lần đưa ra cảnh báo tín dụng bất động sản đang ẩn trong tín dụng tiêu dùng.
Theo nhiều chuyên gia ngân hàng, tính một cách đầy đủ, bóc tách từ tín dụng xây dựng, tín dụng tiêu dùng... thì tín dụng bất động sản hiện chiếm 15-20% tổng dư nợ của nền kinh tế.
Việc NHNN liên tục đưa ra cảnh báo và việc tín dụng bất động sản thực tế vượt con số thống kê đã khiến nhiều người đặt nghi vấn liệu tín dụng bất động sản thực đã ở mức đáng báo động?
Trước câu hỏi này, TS. Cấn Văn Lực nhận định, tín dụng bất động sản vẫn đang trong tầm kiểm soát và chiếm tỷ trọng thấp. NHNN yêu cầu siết chặt là để tăng cường giám sát và quản lý những rủi ro có thể xảy ra.
Cũng theo chuyên gia kinh tế Bùi Quang Tín (CEO Trường Doanh nhân BizLight), việc NHNN ra chỉ thị siết chặt tín dụng bất động sản là động thái cơ cấu lại dòng vốn, chuyển vốn từ lĩnh vực không ưu tiên sang lĩnh vực sản xuất, kinh doanh. Động thái này không thể hiện tín dụng bất động sản đang ở mức báo động mà chỉ cho thấy công tác quản lý ngày càng tốt hơn của NHNN.
NHNN siết tín dụng bất động sản còn do hệ số an toàn vốn (CAR) của các ngân hàng hiện nay khá thấp. Nếu theo chuẩn Basel II, CAR của nhiều ngân hàng sẽ không đạt mức tối thiểu, chỉ khoảng 6-7%. Để bảo vệ hệ số CAR, ngân hàng buộc phải co hẹp cho vay bất động sản vì lĩnh vực này có trọng số rủi ro cao (250%).
